AA muhabirinin aktardığı bilgilere göre, Refah Partisi (RP) ve Doğru Yol Partisi (DYP) tarafından oluşturulan 54. Hükümet, 28 Haziran 1996 tarihinde ülke yönetimini devralmıştır.
Başbakan Necmettin Erbakan ile DYP Genel Başkanı Tansu Çiller’in Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı olarak görev aldığı bu hükümet, “rejimi tehdit ettiği” iddialarıyla yoğun tartışmalara konu olmuştur.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, Erbakan’ın 24 Ocak 1997’de Kayseri’ye yaptığı ziyarette, tek tip elbise giyip bere takan il örgütü görevlileri hakkında partiye uyarıda bulunmuştur. Başsavcılık, bu durumun “Siyasi Partiler Yasası’na aykırı olduğunu” belirterek, RP Kayseri İl Yönetim Kurulu’nun 30 gün içinde görevden el çektirilmesini talep etmiştir.
Ayrıca, “fesih işleminin yapılmaması halinde, RP hakkında kapatma istemiyle dava açılacağını” da bildirmiştir.
31 Ocak 1997’de RP’li Sincan Belediye Başkanı Bekir Yıldız tarafından düzenlenen “Kudüs Gecesi” etkinliğine İran’ın Ankara Büyükelçisi Muhammed Rıza Bagheri’nin katılması ve gösterilerin sergilenmesi, “rejim tartışmalarının” daha da alevlenmesine sebep olmuştur.
Başbakan Erbakan, 1 Şubat 1997’de bu tartışmalara ve DYP’li bazı bakanların “imza atmayız” tepkisine rağmen “üniversitelerde başörtüsünü serbest bırakan” kararnamenin Bakanlar Kurulunda imzaya açılmasını sağlamıştır.
– “KUDÜS GECESİ”NE SORUŞTURMA
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı ve Devlet Güvenlik Mahkemesi (DGM) Başsavcılığı, 2 Şubat 1997 tarihinde tepkilere neden olan “Kudüs Gecesi” etkinliğini düzenleyen Belediye Başkanı Yıldız hakkında ayrı ayrı soruşturma başlatmıştır.
Bu etkinlikte konuşan İran Büyükelçisi Bagheri, 3 Şubat 1997’de Dışişleri Bakanlığına çağrılmış ve protesto edilmiştir.
Bu arada, 28 Şubat sürecinde hatırlarda kalan “Sincan’dan tankların geçmesi” olayı yaşanmıştır. 4 Şubat 1997 tarihinde Sincan’dan geçerek Yenikent’teki tatbikat alanına giden 15 tank ve 20 kariyer, Sincanlılar tarafından “darbe oluyor” şeklinde algılanarak büyük bir şaşkınlık yaratmıştır.
– “KOALİSYON ORTAKLARI ARASINDA SORUN”
Yaşanan gelişmeler üzerine dönemin İçişleri Bakanı Meral Akşener, Sincan’dan tankların geçtiği gün, Belediye Başkanı Yıldız’ı görevden uzaklaştırmıştır.
Ankara DGM’deki sorgusunun ardından Terörle Mücadele Şubesince gözaltına alınan Yıldız, “yasa dışı silahlı çeteye yardım, halkı kin ve düşmanlığa tahrik” iddialarıyla tutuklanmıştır.
Tüm bu olaylar, dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in de katıldığı ciddi siyasi tartışmalara sebep olmuştur.
Dönemin Başbakan Yardımcısı Tansu Çiller, yaşanan süreçten duyduğu rahatsızlığı Başbakan Erbakan’a iletmiş ve bu gelişmeler koalisyon ortakları arasında sorunlara yol açmıştır.
– “DEMOKRASİYE BALANS AYARI…”
Siyasiler arasındaki gerginlik, kamuoyuna da yansımıştır. Bu bağlamda, sivil toplum kuruluşlarının kadın temsilcileri tarafından Ankara’da geniş katılımlı bir miting düzenlenmiştir.
İran Büyükelçisi Bagheri, Kudüs Gecesi’nde yaptığı açıklamaların ardından artan tepkiler nedeniyle ülkesine dönmek zorunda kalmıştır.
Kudüs Gecesi’nden 4 gün sonra İçişleri Bakanlığına bir yazı gönderen Cumhurbaşkanı Demirel, “belediyelerdeki kökten dinci kadrolaşmanın derhal incelenmesini” talep etmiştir. Bu talep üzerine İçişleri Bakanı Meral Akşener, valiliklere konunun araştırılması için yazı göndermiştir.
Başbakan Erbakan, 21 Şubat 1997’de Cumhurbaşkanı Demirel ile yaptığı görüşme sonrasında, “Türkiye’nin rejim meselesi yok.” açıklamasını yapmıştır.
Aynı gün, Washington’da Türk-ABD Konseyi kapanış balosunda konuşan dönemin Genelkurmay İkinci Başkanı Orgeneral Çevik Bir, akıllara kazınan “Sincan’da demokrasiye balans ayarı yaptık.” ifadesini kullanmıştır.
– “MGK TOPLANTISI 8 SAAT 45 DAKİKA SÜRDÜ”
Tartışmaların yoğun olduğu bir dönemde, Cumhurbaşkanı Demirel’in, 26 Şubat’ta Başbakan Erbakan’a “rejim konusunda endişelerini dile getiren bir mektup gönderdiği” ortaya çıkmıştır.
28 Şubat 1997’de, MGK, Cumhurbaşkanı Demirel’in başkanlığında toplanmıştır. MGK tarihinin en uzun toplantılarından biri olarak kayıtlara geçen bu toplantı, 8 saat 45 dakika sürmüştür. Toplantı saat 15.10’da başlamış ve 23.55’te sona ermiştir.
Toplantıya Başbakan Necmettin Erbakan, Genelkurmay Başkanı Orgeneral İsmail Hakkı Karadayı, Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Tansu Çiller, diğer bakanlar ve üst düzey askeri yetkililer katılmıştır.
Toplantıda, MİT Müsteşarı Sönmez Köksal, Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Onur Öymen, Emniyet Genel Müdürü Alaaddin Yüksel, Olağanüstü Hal Bölge Valisi Necati Bilican gibi önemli isimler de yer almıştır.
– BİLDİRİDE “TAVİZ VERİLEMEZ” VURGUSU
Toplantı sonrası yayımlanan 4 maddelik MGK bildirisinde, Cumhuriyet ve rejim aleyhtarı grupların gözlemlendiği, Anayasa’nın ve Cumhuriyet yasalarının uygulanmasından taviz verilmeyeceği belirtildi.
Bildirinin dikkat çeken ifadeleri arasında, “Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne karşı çağdışı faaliyetlerin gözden geçirilmesi gerektiği” vurgusu yer almıştır. Anayasa’nın laiklik ilkesinin, demokrasinin ve toplum huzurunun teminatı olduğu ifade edilmiştir.
Bildiride, bu esaslar aksine davranışların toplumda huzursuzluk yaratabileceği değerlendirilmiş, bu konularda alınacak tedbirlerin Bakanlar Kuruluna bildirilmesine karar verilmiştir.
“ÇİLLER, ERBAKAN’I İKNAYA ÇALIŞTI”
MGK bildirisinin ardından, 1 Mart 1997’de askerlerin hükümetten istediği 20 madde gündeme gelmiştir. Bu maddeler arasında temel eğitimin 8 yıla çıkarılması ve imam hatip okullarının meslek okullarına dönüştürülmesi gibi talep ve öneriler de bulunmaktadır.
Erbakan, bu maddelerin bazılarını kabul etmeyerek, kararları imzalamamıştır. 3 Mart’ta DYP’nin bazı önde gelen isimleri hükümetten çekilme çağrısında bulunmuşlardır.
Çiller, Erbakan’ı MGK kararlarını imzalamaya ikna etmek amacıyla bir araya gelmiştir. Erbakan ise basın toplantısında yeni hükümet arayışlarına karşı çıkmış ve, “Hükümet TBMM’de kurulur, MGK’da kurulmaz.” ifadesini kullanmıştır.
Bazı sivil toplum kuruluşları da MGK kararlarına destek vermiştir.
– “TARTIŞMALAR YOL AYRIMINI HIZLANDIRDI”
Çiller, Erbakan’dan Temmuz 1997’de Başbakanlık görevini devretmesini istemiş, bu talebi reddeden Erbakan, 5 Mart 1997’de MGK kararlarını imzalamıştır. Çiller, bu kararların uygulanması için TBMM’de genel görüşme açılması hususunda Erbakan ile anlaşma sağlamıştır.
Cumhurbaşkanı Demirel, MGK’nın anayasal bir kuruluş olduğunu vurgulayarak, “MGK kararlarının uygulanmaması halinde devletin yürümeyeceğini” belirtmiştir.
Bu gelişmeler üzerine Erbakan, RP’li bakanlar ile DYP’li bir bakanın yer aldığı bir “uygulama komitesi” kurmuştur. Daha sonraki süreçte ise MGK kararlarının uygulanmasındaki tartışmalar, DYP ve RP arasında ayrışmaları hızlandırmıştır.
– RP’YE KAPATMA İSTEMİYLE DAVA
Başbakan Yardımcısı Çiller, DYP Grup Toplantısı’nda MGK kararlarına uyulmasını talep etmiştir. Ardından DYP içerisinde hükümetten çekilme sesleri yükselmeye başlamıştır.
Cumhurbaşkanı Demirel, Anayasa Mahkemesi kuruluş yıl dönümünde yaptığı konuşmada, “Kimse laik Cumhuriyet’e alternatif aramaya kalkmasın.” demiştir. 22 Nisan’da ise Türkiye’nin krizden çıkış yolunu “seçim” olarak göstermiştir.
MGK, 26 Nisan 1997’de toplanarak, 28 Şubat’ta alınan kararların ne kadar uygulanıp uygulanmadığını belirlemek üzere “İzleme Komitesi” kurulmasını kararlaştırmıştır. Bu komite her ay MGK’ya rapor sunacaktır.
Dönemin Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş, 21 Mayıs 1997’de RP’nin devam eden eylemlerinin Anayasa’nın laiklik ilkesine aykırı olduğu gerekçesiyle kapatılması istemiyle dava açmıştır.
– DEMİREL, HÜKÜMETİ KURMA GÖREVİNİ MESUT YILMAZ’A VERDİ
Genelkurmay Başkanlığı bünyesinde 11 Haziran’da irticaya karşı “Batı Çalışma Grubu” oluşturulmuştur.
18 Haziran 1997’de Başbakan Erbakan ve yardımcısı Çiller, artan toplumsal gerginlik nedeniyle hükümetin geleceği hakkında görüşmeler yaparak uzlaşmaya varmışlardır. Bu görüşmeler sonucunda Başbakanlığı Çiller devralacaktır, BBP hükümete katılacak ve erken seçim yapılacak kararına varılmıştır.
Erbakan, Cumhurbaşkanı Demirel’e, RP, DYP ve BBP’nin anlaştığını bildirmiş ve Çiller’e hükümeti kurma görevini vermesini talep etmiştir. Ancak Demirel, hükümeti kurma görevini ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz’a vermiştir. Yılmaz’ın atanması, RP, DYP ve BBP liderleri tarafından eleştirilmiştir.
– “RP’NİN 14 YIL SÜREN SİYASİ YAŞAMI SONA ERDİ”
Demirel’in başkanlığındaki 25 Haziran MGK toplantısı, Erbakan’ın katıldığı son toplantı olmuştur. 30 Haziran’da 55. Cumhuriyet Hükümeti, ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz’ın başbakanlığında kurularak iş başına geçmiştir.
ANAP ve DSP ortaklığıyla kurulan hükümette, DSP lideri Bülent Ecevit Başbakan Yardımcısı olarak görevlendirilmiştir.
8 yıllık kesintisiz eğitim hakkındaki yasa tasarısı 16 Ağustos 1997’de TBMM’de kabul edilmiş ve uygulamaya 15 Eylül 1997’de başlanmıştır.
Bu süreçte, Anayasa Mahkemesi, RP’nin 16 Ocak 1998’de kapatılmasına karar vermiştir. Genel Başkan Necmettin Erbakan ve birçok partili, siyaset yasağıyla karşı karşıya kalmıştır.
Kararın Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla RP’nin 14 yıl süren siyasi yaşamı noktalanmıştır.
