Irak Meclisi’nin, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’ndeki (IKBY) uluslararası petrol şirketlerine yapılacak ödemeleri artırma yönündeki tasarısı onaylanmış olması, Türkiye’ye petrol ihracatının yeniden başlaması açısından oldukça önemli bir gelişme olarak öne çıkıyor.
2 Şubat’ta gerçekleşen toplantıda, IKBY’deki petrol şirketlerinin üretim maliyetlerini desteklemek amacıyla bütçe yasasında değişiklikler kabul edildi. Bu çerçevede, bölgede üretilen her bir varil petrolün çıkarılma ve taşınma maliyeti 16 dolar olarak belirlendi.
IKBY, daha önce 7,9 dolar olarak sunulan teklifi yetersiz bulduğu için reddetmişti.
Kararın ardından gözler, maliyet konusundaki anlaşmazlıklar sebebiyle çalışmaları ertelenmiş olan Irak-Türkiye petrol boru hattına çevrildi. Irak Petrol Bakanı Hayyan Abdulgani, 4 Şubat’ta yaptığı açıklamada, IKBY petrolünün Irak Petrol Pazarlama Şirketi’ne (SOMO) teslim edileceğini ve petrolün Ceyhan Limanı’ndan ihracatı için Türkiye ile gereken süreçlerin yürütüldüğünü duyurdu. Bu açıklama, hattın yeniden devreye girmesi yönünde olumlu bir beklenti oluşturdu.
– İHRACATINA GETİRİLEN KISITLAMALAR BÖLGEDE 23 MİLYAR DOLARLIK ZARAR YARATTI
Paris merkezli Uluslararası Tahkim Mahkemesi, 25 Mart 2023’te Türkiye ile Irak arasındaki petrol ihracatına dair vermiş olduğu karar sonrasında Irak’tan Ceyhan Limanı’na petrol akışı durdurulmuştu. Ayrıca, 6 Şubat’ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremler de hattın kullanımına olumsuz yönde etki etmişti.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, geçen yıl nisanda yaptığı açıklamada, Irak-Türkiye boru hattındaki sorunların Türkiye kaynaklı olmadığını belirterek, hattın 4 Ekim 2023 tarihinden itibaren çalışmaya hazır olduğunu ifade etmiş fakat Kuzey Irak yönetimi ile merkezi hükümet arasındaki anlaşmazlıkların hattın faaliyete geçmesini engellediğini vurgulamıştı.
Irak’tan Türkiye’ye petrol ihracatının durması, bölgede yaklaşık 23 milyar dolar zarara yol açtı.
– “BÜTÇE YASASINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER, TÜRKİYE’YE PETROL İHRACATININ YENİDEN BAŞLAMASI YÖNÜNDEN ÖNEM TAŞIYOR”
Avrupa Enerji Güvenliği İnisiyatifi Murahhas Üyesi Alberic Mongrenier, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, Bağdat’ın kuzeydeki uluslararası petrol şirketlerine yapılacak ödemeleri gözden geçirmenin Türkiye üzerinden Irak petrolünün yeniden sevkiyatı için önemli bir aşama olduğunu belirtti.
Mongrenier, Irak hükümeti ile IKBY’nin hâlâ bazı konularda anlaşmasına ihtiyacı olduğunu vurguladı ve şöyle devam etti:
“Varılan aşama, bu anlaşmazlığın çözümü ve Türkiye’ye petrol ihracatının yeniden başlaması için kaydedilen önemli bir adımdır. Fakat merkezi hükümet ile IKBY, bölgenin petrol üretim ve taşımacılık maliyetlerinin değerlendirilmesinde bağımsız bir danışman istihdam edilmesi hususunda bir anlaşmaya varmalıdır; zira bu durum ilerleyen süreçte bazı gerilimlere yol açabilir. Buna rağmen ihracatın yaklaşık iki yıl aradan sonra yine başlaması beklenirse, iki taraf da anlaşmanın başarılı olması için elinden geleni yapacaktır.”
Mongrenier, IKBY’nin gelirlerinin büyük bir kısmını petrol üzerinde inşa ettiğini hatırlatarak, “İhracatın yeniden başlaması, bölgede ekonomik baskıyı önemli ölçüde hafifletecek ve genel olarak Irak’a faydalı olacaktır. İlerleyen günlerde maliyet oranı üzerine sürtüşmeler yaşanabilir; ancak belirlenen 16 dolarlık taşıma ve üretim maliyeti, önceki oranın neredeyse iki katı olmasından ötürü umarız ki uygulanabilir bir anlaşma sağlanır.” dedi.
Uzlaşmanın Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) açısından olumsuz sonuçlar doğurabileceğine işaret eden Mongrenier, bunun Irak’ın üretim kesintilerine uymasını daha da zorlaştırabileceğini de ekledi.
– ANKARA-BAĞDAT İLİŞKİLERİ İYİLEŞEBİLİR
İtalya’daki Ricerche Industriali ed Energetiche’de (RIE) enerji jeopolitiği ve piyasalarda araştırmacı Francesco Sassi, Türkiye’ye petrol akışının yeniden başlaması durumunda Ankara ile Bağdat arasındaki diyaloğun olumlu yönde gelişeceğini ifade etti.
Sassi, bu anlaşmanın, bu yıl gerçekleştirilecek seçimler öncesinde Irak’ın petrol ihracatını optimize etme sürecinde kritik bir rol oynadığına vurgu yaptı. “Irak’ın ekonomisinde, petrol rezervlerinin daha verimli ve şeffaf bir şekilde yönetilmesi yoluyla istikrara kavuşturulması, ABD ve diğer küresel güçler arasındaki artan korumacı yaklaşımlar ve gümrük savaşları yüzünden petrol fiyatlarının yüksek dalgalanma sergilediği bu dönemde önemli bir hedeftir.” şeklinde konuştu.
Ayrıca, Türkiye’ye yönelik petrol ihracatının yeniden başlaması halinde, iki ülke arasındaki ilişkinin olumlu yönde etkileneceğini kaydeden Sassi, “Türkiye’ye petrol akışının yeniden başlaması, Suriye’deki rejim değişikliğinin ardından gerilen Ankara-Bağdat diyaloğunun iyileşmesine katkıda bulunabilir.” değerlendirmesinde bulundu.
