Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM), TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda milletvekillerinin, Gençlik ve Spor Hizmetleri Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi hakkında yönelttiği sorulara yazılı olarak yanıt verdi.
Teklifte yer alan Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) modeliyle inşa edilen otoyollardan geçen yabancı plakalı araçların geçiş ücretlerinin gümrük kapılarında tahsil edilmesine ilişkin getirilmiş hükümlere dair detaylar paylaşıldı. KGM, KÖİ modeliyle işletilen otoyollardan ücretsiz geçiş yapan araçlar için plakanın yerli ya da yabancı olmasının geçiş ücretlerinin takibi ve tahsilatı üzerinde bir fark yaratmadığını belirtti.
Görevli şirketlerin, ödemesiz geçiş yapan araçların geçiş ücretlerinin tahsil edilememesi durumu için kamu idaresine herhangi bir talepte bulunamayacağı ifade edildi. Ayrıca, ilginç bir şekilde özel şirketler tarafından işletilen otoyollarda yabancı plakalı araçların herhangi bir ücret ödemeden geçiş yapabilmesinin, Türkiye’nin uluslararası itibarı üzerinde olumsuz sonuçlar doğurduğu vurgulandı.
KGM, bu durumun taşımacılık sektörü de dahil olmak üzere birçok alanda Türk plakalı araçlarla yabancı plakalı araçlar arasında eşitsizlik yarattığını ve haksız rekabete yol açtığını dile getirdi.
Geçen yıl 157 bin araç ödemesiz geçiş yaptı
KGM, milletvekillerinin “ücret tahsilatına genel bütçeden aktarılacak payın yüzde 60’tan fazla olması gerektiği” yönündeki değerlendirmelerine ise şu şekilde yanıt verdi: “İhlalli geçiş yapan araçların bilgilerinin kamu idaresine bildirilmesi, bununla birlikte Gelir İdaresi Başkanlığı üzerinden gümrük noktalarına gerekli formatta iletilmesi amacıyla görevli şirketlerin yazılım ve donanım yatırım yapması gerekmektedir. Yapılan analizler sonucunda, idare hizmet payının yüzde 60, görevli şirket payının ise yüzde 40 oranlarının optimum seviyeler olduğu tespit edilmiştir.”
KGM’nin verilerine göre, geçen yıl yaklaşık 157 bin araç KÖİ modeliyle tamamlanan otoyollardan ödemesiz geçiş yaptı. Bu durum, cezalarıyla birlikte değerlendirildiğinde yaklaşık 500 milyon lira civarında gelir kaybına yol açtı. Son beş yılda ise söz konusu projeleri kullanan yaklaşık 800 bin araçtan herhangi bir geçiş ücreti tahsil edilemedi ve bu tahsilatı yapılamayan geçişlerin cezasıyla birlikte toplamda yaklaşık 1,4 milyar lira kayıp oluştu.
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu tarafından kabul edilen kanun teklifi ile daha önceki ödemesiz geçişler için yabancı plakalı araçların otoyolları tekrar kullanması halinde geçiş ücretlerinin cezalarıyla birlikte tahsil edilmesi sağlanabilecek.
Mesleki yeterlilik belgesine sahip olmayan işletmeciler
KGM, taşımacılık, acentelik, taşıma işleri komisyonculuğu, nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği için Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığından yetki belgesi almayan işletmecilere kesilen cezalara ilişkin istatistikleri de sundu. Geçen yıl mesleki yeterlilik belgesine sahip olmadan faaliyet gösteren 23 bin 240 işletmeciye 131 milyon 979 bin 960 lira ceza kesildi. Bu yıl ise 4 bin 431 işletmeciye 36 milyon 214 bin 563 lira ceza ödenecek.
Mesleki yeterlilik belgesine sahip olmadan taşıt kullanan 4 bin 641 şoföre geçen yıl toplamda 10 milyon 442 bin 250 lira, 2025 yılı içinde ise 151 şoföre 488 bin 938 lira ceza uygulanmıştır. Mesleki yeterlilik belgesi olmadan işe giren 4 bin 421 şoförün işleticisine geçen yıl 25 milyon 106 bin 859 lira, bu yıl ise 157 şoförün işleticisine 1 milyon 288 bin 161 lira ceza kesildi.
Karayolları Taşıma Kanunu’ndaki idari para cezaları yükseltiliyor
Önerilen kanun teklifi ile Karayolları Taşıma Kanunu’ndaki idari para cezalarında artış sağlanacak. Mesleki yeterlilik belgesine sahip olmadan faaliyet gösteren işletmeciler için 8 bin 500 liradan 85 bin liraya kadar ceza verilebilecek. Mesleki yeterlilik belgesi olmadan taşıt kullanan şoförler için ise ceza 3 bin 500 liradan 35 bin liraya kadar değişecek; işletmeciler için 8 bin 500 liradan 85 bin liraya kadar idari cezalar uygulanacaktır.
Mesleki yeterlilik belgesi bulunmadan faaliyet gösteren işletmecilere, ilk cezanın kesildikten sonra 3 ay geçmeden ikinci kez aynı suç nedeniyle ceza verilmeyecek. Taşıma yasağına aykırı davranan, ücret ve zaman tarifesi düzenlemeyen işletmecilere, ilk cezanın kesildiği takvim yılı içinde kabahatin üçüncü ve daha fazla tekrarı halinde bir kat daha fazla ceza uygulanacak.
Kanuna aykırı durumların niteliği, kapsamı ve cezanın caydırıcılığı dikkate alınarak, uygulanacak idari para cezaları ve prosedürler, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından hazırlanacak yönetmelikte belirtilecektir.
Karayolları Taşıma Kanunu’nda değişiklik öngören bu hüküm, düzenlemenin yayımlandığı tarihten altı ay sonra yürürlüğe girecek.
