Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan yeni düzenleme, ‘Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinde Değişiklik’ yapıldı. Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren bu yönetmelik, binalarda yağmur suyu ve gri su kullanımı, Yeşil Sertifika uygulamaları, elektrikli araçlar için şarj ünitelerinin kurulumu ve engelsiz çocuk oyun alanları gibi birçok konuda kapsamlı düzenlemeler getirmiştir.
“Daha yeşil bir çevre hedefiyle yeni, güçlü bir adım attık”
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, yönetmelikteki yenilikleri sosyal medya üzerinden duyurdu. Bakan Kurum, “Vatandaşımızın hayatını kolaylaştıracak, daha yeşil bir çevre hedefiyle yeni ve güçlü bir adım attık. Resmi Gazete’de yayımlanan ‘Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’miz, geri dönüşümü ve kamu binalarında çevre dostu tasarrufu esas alacak; 2053 Net Sıfır Emisyon ve Yeşil Dönüşüm Hedefimize önemli katkılar sunacak” ifadelerini kullandı.
Belli büyüklükteki kamu ve özel binalarda zorunlu olacak
Yönetmelik, 1 Ocak 2026’dan itibaren belirli büyüklükteki özel ve kamu binalarının yağmur suyu ve gri su sistemlerine sahip olmasını zorunlu kılmaktadır. Filtreden geçirilmiş yağmur suyu, bahçe sulaması ve tuvalet rezervuarlarında kullanılacaktır.
Yağmur suyu sistemleri, depo hacmi 7 metreküpün üzerinde olan ve parsel alanı 2 bin metrekareden büyük yapılar ile parseldeki çatı iz düşüm alanı 1000 metrekareden büyük özel yapılar ve kamu binalarında uygulanacaktır. Bu önlemler, binalarda yıllık ortalama 6,2 milyon metreküp su tasarrufu sağlamayı hedeflemektedir.
1,5 yılda Mogan Gölü kadar sudan tasarruf
Gri su, yani duş, küvet ve el-yüz yıkama lavabolarından elde edilen sular, arıtıldıktan sonra yalnızca tuvalet rezervuarları için kullanılacaktır.
Gri su sistemleri, yatak sayısı 200’den fazla olan konaklama tesisleri, inşaat alanı 10 bin metrekareyi geçen alışveriş merkezleri ve inşaat alanı 30 bin metrekareden büyük kamu binalarında zorunlu hale getirilecektir. Böylelikle binalarda yıllık ortalama 4 milyon metreküp su tasarrufu sağlanması öngörülmektedir.
Yağmur suyu ve gri su sistemleri sayesinde 1,5 yıl içinde Mogan Gölü kadar su tasarrufu gerçekleştirilmesi beklenmektedir. Mevcut binalar için tadilat veya inşaat ruhsatı işlemleri öncesinde bu sistemlerin kurulması zorunlu olmayacaktır.
Kamuda yeşil sertifika zorunluluğu ile Keban Barajı’nın aylık üretimi kadar tasarruf
Yönetmelikle birlikte, 2026’dan itibaren toplam inşaat alanı 10 bin metrekarenin üzerinde olan yeni kamu binalarının YeS-TR sertifikasına sahip olması şartı getirilecektir. Bu değişiklik, yıllık yaklaşık 600 milyon kilovatsaat enerji tasarrufu sağlamayı hedeflemektedir ki bu, Keban Barajı’nın bir ayda ürettiği enerjiye eşdeğerdir.
Ayrıca, 8 dönüm orman alanına eşdeğer 50 milyon kilogram sera gazı azaltımı sağlanarak 800 milyon TL tasarruf edilmesi öngörülmektedir. Yeşil Sertifikalı binalarda geri dönüştürülmüş malzemelerin kullanımı ile ekonomik kayıpların önüne geçilecektir.
Engelsiz çocuk oyun alanları yaygınlaştırılacak
Yapılan güncellemeyle, 2 bin 500 metrekare ve üzeri park alanlarının en az yüzde 4’ünün engelli çocukların kullanımına sunulması zorunlu olacaktır. Bu alanlar, sadece engelli çocuklar için değil, tüm çocukların birlikte oynayabileceği şekilde tasarlanacaktır.
Parktaki tuvaletlerden en az birinin engelli dostu olarak inşa edilmesi ve yürüyüş yolları ile peyzajın da aynı şekilde tasarlanması gerekecektir.
Yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgelerinde revizyon
Yeni düzenleme ile Yapı Ruhsatı ve Yapı Kullanma İzin Belgesi Formları’nda, elektrikli araç şarj üniteleri, güneş enerjisi sistemleri ve rüzgar enerjisi sistemlerinin bulunup bulunmadığı bilgileri yer alacak. Bu sayede, kat malikleri ve alıcılar yapıda hangi sistemlerin mevcut olduğu hakkında bilgi sahibi olabilecek, ilgili idarelerin denetimi de sağlanacaktır.
Elektrikli araç şarj üniteleri kurulumu kolaylaştırılacak
Değişiklikle, yerleşim alanlarında elektrikli araçlar için şarj ünitelerinin kurulumu önemli ölçüde kolaylaşacaktır. Site ve apartman otoparklarında şarj üniteleri için zorunlu olan elektrik tesisatı ruhsat sürecinden muaf tutulacaktır.
Ancak, şarj ünitesine hat çekilmesi için yangın yönetmeliğine uygun projelerin hazırlanması ve fenni mesuliyetin üstlenilmesine dair taahhütname sunulması gerekmektedir. Bu düzenleme, elektrikli araç şarj ünitelerinin kurulumu için süreçleri sadeleştirecektir.
Mescit ihtiyacına çözüm getiriliyor
Kamuya açık binalarda, toplu konutlarda ve iş yerlerinde yeterli aydınlatma ve iklimlendirme sistemleriyle donatılmış mescitler yapılacaktır. 100 personel veya bin metrekareye kadar olan alanlarda, kadın ve erkekler için ayrı 15’er metrekare ibadet alanı oluşturulması gerekecektir. Ayrıca, camiye 250 metre uzaklıkta olan yerlerde mescit yapılması isteğe bağlı olacaktır.
Can güvenliği için bina boşluklarına güvenlik ağı yapılacak
İbadet yerleri, sinema, tiyatro gibi mekanlar dışında kalan tüm umumi binalardaki katlar arası boşluklarda, can güvenliğini sağlamak amacıyla güvenlik ağı oluşturulması zorunlu hale getirilecektir. Bu güvenlik ağları, TSE standartlarına uygun olarak yapılacak ve bakım, tadilat veya yenileme işlemleri bina yönetiminin sorumluluğuna bırakılacaktır.
Rüzgar türbini kurulumu standarda kavuşacak
Rüzgar türbinleri için kurulum esasları yeniden düzenlenecek. Rüzgar gülünü taşıyan kaidenin alanı ile kulenin yüzey alanı inşaat alanı olarak hesaplanacak. Bunun sonucunda, yatırımcılar için ruhsat harcı bedeli öngörülebilir hale gelecektir.
Binaların yaşam döngüsü analiz edilecek
Binaların yapımında kullanılan malzemelerin çevreye olan etkileri minimize edilecek şekilde yönetim sağlanacak. Binaların yaşam döngüsü değerlendirilmesi sıklıkla sağlanarak karbon ayak izi hesaplanacak ve bu değerlere göre sınırlamalar getirilecektir.
Emisyon ticaret sistemi çerçevesinde karbon fiyatlandırmasının artması ile düşük karbonlu malzemelere yönelme fırsatı doğacak. Bu düzenlemeler, 1 Ocak 2027’den itibaren zorunlu olacak bina yaşam döngüsü analizine alt yapı oluşturacaktır.
Yapı bilgi modellemesi (BIM) sistemine geçilecek
Binaların yaşam döngüsüne dair veriler dijital ortamda işlenecek ve görselleştirilecektir. Böylece ruhsat ve onay süreçlerinin dijital ortamda daha etkin bir biçimde gerçekleştirilebilmesi mümkün olacaktır.
