Ticaret Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre, Türkiye’deki 19 serbest bölgede toplam 2 bin 89 firma faaliyet göstermektedir. Bu firmaların 520’si yabancı sermayeli yatırımlardan oluşmaktadır.
Serbest bölgelerde yaklaşık 90 bin kişi istihdam edilirken, bu alanlarda bugüne kadar 2,9 milyar doları yabancı yatırımlar olmak üzere toplamda 7 milyar dolardan fazla özel sektör yatırımı gerçekleşmiştir.
Konuyla ilgili açıklamada bulunan Ticaret Bakanı Ömer Bolat, serbest bölgelerin Türkiye’nin küresel ekonomide daha güçlü bir konuma gelmesine katkı sağladığını ifade etti. Bolat, serbest bölgelerin 2002 yılından itibaren ihracatta 2,3 milyar dolardan 2020’de 7,6 milyar dolara ulaştığını hatırlatarak, bu bölgelerin son dört yılda ihracatını yüzde 60 oranında artırdığını belirtti. Ayrıca, bu bölgelerin geçen yıl 4,1 milyar dolar ticaret fazlası verdiği ve 2024 yılında ihracatın 12 milyar dolar seviyesine ulaşacağı öngörülüyor.
Bakan Bolat, serbest bölgelerin odak noktasının katma değerli üretim, istihdam ve ihracat olduğunu vurguladı. Bu bölgelerden geçen yıl yapılan ihracatta orta ve yüksek teknolojili ürünlerin payının yüzde 47,7 ve yüksek teknolojili ürünlerin payının ise yüzde 8,3 olduğunu belirtti. İhracatta en fazla başarılı olan bölge Ege Serbest Bölgesi iken, bunu Mersin ve Bursa serbest bölgeleri takip ediyor. Otomotiv, makine, tekstil, çelik, kimyasal maddeler ile yat ve gemi inşası en etkin sektörler arasında yer alıyor.
“Yenilenebilir enerji sektörlerinde yapılan üretim yaygınlaşıyor”
Bakan Bolat, son yıllarda yenilenebilir enerji sektörlerindeki üretim faaliyetlerinin serbest bölgelerde yaygınlaştığını belirtti. İzmir’deki serbest bölgelerde rüzgar enerjisi türbinleri ve kanatlarının, İstanbul çevresinde ise güneş enerjisi ekipmanlarının üretiminin yapıldığını ifade etti. Otomotiv, havacılık ve savunma sanayi gibi pek çok ulusal ve uluslararası yatırımcının serbest bölgelerde yatırım yapmayı tercih ettiğini kaydetti. Ayrıca, Antalya ve Kocaeli serbest bölgelerinde yerli ve yabancı birçok yatırımcının lüks yat ve gemi inşa faaliyetlerine devam ettiği belirtildi.
Serbest Bölgeler Kanunu’nda 2008 yılında yapılan düzenlemelerle ihracatı teşvik eden uygulamalar başlatıldığını vurgulayan Bolat, üretim yapan firmaların yurt dışı satışlarının gelir ve kurumlar vergisinden muaf olduğuna dikkat çekti. Üretilen ürünlerin yüzde 85’inin ihraç edilmesi durumunda çalışan ücretlerinden gelir vergisi stopajı alınmadığını ve yurt dışından serbest bölgelere getirilen mallardan gümrük vergisi ile KDV alınmadığını belirtti. Bu bağlamda Bakanlıklarının firmalara beklentisinin, ülke ihracatını artırmaya yönelik faaliyetlerine devam etmeleri olduğunu ifade etti.
Serbest bölgelerde faaliyet gösteren firmaların yaklaşık olarak yüzde 25’inin yabancı sermayeli şirketler olduğunu ve son yıllarda yabancı firmaların bu bölgelere olan ilgisinin arttığını vurguladı. Ayrıca, Türkiye’daki serbest bölgeleri tanıtmak amacıyla dünyadan büyük yatırımcılarla çalışma yürütüldüğünü ve 17 ülke ile yapılan karşılıklı idari işbirliği anlaşmaları doğrultusunda bu bölgelerin yabancı yatırımcılara tanıtıldığını açıkladı.
“Serbest bölge sınırlarının genişletilmesi için çalışıyoruz”
Bu yıl için serbest bölgelerdeki ihracat hedeflerine de dikkat çeken Bolat, İzmir’de 18 Mart 2024’te üçüncü serbest bölgenin faaliyete geçeceğini belirtti. Batı Anadolu Serbest Bölgesi’nde 2,2 milyon metrekarelik Hazine arazisinin yerli ve yabancı yatırımcılara sunulacağını, bu bölgenin doluluğa ulaşması ile yaklaşık 15 bin kişiye istihdam sağlamayı ve 2 milyar dolardan fazla ihracat gerçekleştirmeyi amaçladıklarını ifade etti. Ayrıca, Menemen Serbest Bölgesi’nin kuruluş çalışmalarında da belirli bir aşamaya gelindiğini dile getirdi. 2025 yılı için serbest bölgelerin ihracatının 12,5 milyar doları aşmasını hedeflediklerini belirtti.
Bolat, yat ve tekne üretiminde önemli merkezlerden olan Antalya ve Kocaeli serbest bölgelerinin tamamen dolduğunu, bu sektördeki yatırımcı taleplerini karşılamak için yeni bir serbest bölge kurulmasına yönelik çalışmaların devam ettiğini aktardı.
Özel sektör talepleri doğrultusunda yeni serbest bölgelerin açılabildiğine dikkat çeken Bolat, Bakanlıklarına iletilen talepler doğrultusunda ülke dış ticaretine ve kalkınmasına katkı sağlayacak yeni serbest bölgeleri kurmayı amaçladıklarını söyledi. Bunun yanı sıra, kara, demir ve deniz yolu güzergahlarına yakın bölgelerde yeni serbest bölge kurma potansiyeli yüksek arazilerin belirlenmesine yönelik çalışmalara devam ettiklerini bildirdi. Mevcut serbest bölge sınırlarının genişletilmesine yönelik de çalışmalara hız verilmiş olup, yüksek teknoloji alanlarında yabancı yatırımların serbest bölgelere çekilmesi açısından yeni politikalar geliştirileceği açıklandı.
Bakan Bolat, yeni bağlantı hatlarıyla serbest bölgelerin lojistik altyapısını güçlendirdiklerini de belirtti. Adana Yumurtalık, Gaziantep ve Avrupa serbest bölgelerinin bağlantı hatlarıyla demir yolu ağına dahil edilmesi için çalışmaların sürdüğü ifade edildi. Bu sayede büyük hacimli yük taşımacılığının daha hızlı ve düşük maliyetli hale getirilerek, serbest bölgelerdeki üreticilerin ihracat süreçlerinin hızlanması ve rekabet güçlerinin artırılması hedefleniyor.
