Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün liderliğiyle, düşman işgali altında bulunan Anadolu ve Rumeli topraklarında Kurtuluş Savaşı’nın başlamasına öncülük eden Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), 105 yıl önce 23 Nisan’da faaliyete geçti.
TBMM’nin açılışı, Türkiye’nin kurtuluş mücadelesinde dönüm noktalarından biri olarak kabul edilmektedir.
Osmanlı İmparatorluğu’nun 1. Dünya Savaşı’ndan mağlup çıkmasının ardından, Mondros Mütarekesi’ne rağmen ülkenin işgal edilmesi üzerine Mustafa Kemal Paşa, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ayak bastı.
Amasya Tamimi ile Erzurum ve Sivas kongrelerinde alınan kararlar, “ulusun egemenliğini yine ulusun sağlayacağı” ilkesini vurguladı.
Osmanlı Mebusan Meclisi, 1919 sonbaharında gerçekleşen seçimlerin ardından, 12 Ocak 1920’de 168 üyesinden 162’sinin katılımıyla toplandı. Mustafa Kemal, Erzurum milletvekili olarak seçilmişti; fakat o Ankara’da kaldı. Bu Meclis, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’ni destekleyen milletvekillerinin çoğunlukta olduğu bir yapıya sahipti ve 28 Ocak 1920’de gizli oturumda Misak-ı Millî’yi kabul etti.
İstanbul’un 16 Mart 1920’de işgal edilmesi ve Milli Mücadele yanlılarının tutuklanmasının ardından, milletvekilleri ve entelektüeller Ankara’ya ulaşmaya başladı.
Mebusan Meclisi, 18 Mart’ta son oturumunu yaparak, Meclisin süresiz tatil edilmesini karara bağladı.
Mustafa Kemal Atatürk, 19 Mart 1920’de yayınladığı genelge ile “Ankara’da olağanüstü yetkili bir Meclis”in toplanacağını duyurdu.
Genelgede, “Ulusun bağımsızlığını ve devletin kurtarılmasını sağlayacak önlemleri düşünüp uygulamak üzere ulusça olağanüstü yetki verilecek bir Meclis’in Ankara’da toplantıya çağrılması ve İstanbul’dan dağıtılan mebuslardan Ankara’ya katılabilecek olanların da bu Meclise katılması” talep edildi.
Seçimle belirlenen milletvekilleri ile Osmanlı Mebusan Meclisi’nden Ankara’ya gelen milletvekillerinden 84’ü, ilk Mecliste görev aldı. Mustafa Kemal, 22 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışını ilan etti.
23 Nisan 1920’de Hacıbayram Camisi’nde cuma namazı kılındı, kurbanlar kesildikten sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi, İttihat ve Terakki Kulübü olarak bilinen binada açıldı. Cumhuriyet’e giden yolda önemli adımlar atılmasını sağlayacak Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin bu tarihi açılışı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurtuluş mücadelesinin en kritik anlarından biri oldu.
“Milletin irade ve amaçlarına uymayanların talihi hüsrandır, çökmedir”
TBMM, kurulduğundan bu yana milli iradenin temsilcisi olarak önemli bir konumda yer aldı. TBMM’nin ilk Başkanı Mustafa Kemal Atatürk, Meclisin 4. toplantı yılının açılışında bu durumun önemini vurguladı.
Atatürk’ün konuşması tutanaklara şu şekilde geçti:
“Hep birlikte bakışlarımızı, vicdanımızın merkezi olan millete dikelim. Orada erdemin, vefa ve içten bağlılığın, yenileme arzusunun, egemenlik aşkının ve geleceğin sönmeyen ateşi yanmaktadır. Bu kutsal ateş, kendi içindeki bilgisizlik ve karanlığı yakacak ve bağımsızlığımızın önüne dikilecek olan bütün engelleri yıkacaktır. Efendiler, millet önünde, onun hak ettiği bağımsızlığın önünde, onun layık olduğu gelişme ve yenileme arzusu önünde, her kuvvet ancak milletin irade ve amaçlarına uymak şartıyla yaşayabilir. Milletin irade ve amaçlarına uymayanların talihi hüsrandır, çökmedir.”
98 yıldır çocuk bayramı olarak kutlanıyor
Bir diğer önemli husus olarak 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 23 Nisan 1921’de milli bayram olarak kutlanmaya başlandı.
23 Nisan’ın Milli Bayram olarak kabul edilmesine dair kanun, Birinci Büyük Millet Meclisi’nin açılışının bir yıl ardından, 23 Nisan 1921’de kabul edildi ve 2 Mayıs 1921’de yürürlüğe girdi.
1921 yılında milli bayram olarak kutlanmaya başlanan 23 Nisan, 1927’de Atatürk’ün öncülüğünde ilk kez Çocuk Bayramı olarak gerçekleştirildi. Atatürk’ün çocuklara hediye ettiği 23 Nisan, 98 yıldır çocuk bayramı olarak anılmaktadır.
23 Nisan, 27 Mayıs 1935’te yürürlüğe giren Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun ile “Ulusal Egemenlik Bayramı” olarak kutlanmaya devam ederken, 1981 yılında yapılan değişiklikle “23 Nisan Ulusal Egemenlik Bayramı”nın adı “Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı” olarak değiştirilmiştir.
İlk olarak 6 ülkenin katılımıyla uluslararası bir boyut kazanan bu milli bayramda, 1979’dan itibaren dünyanın farklı ülkelerinden çocuklar Türkiye’yi ziyaret etmeye başlamıştır. Böylece Türkiye, dünya genelinde çocuklarına bayram hediye eden ve bu bayramı tüm dünya ile paylaşan ilk ve tek ülke olma özelliğini korumaktadır.
