Gazze’de 7 Ekim tarihinde meydana gelen saldırıların ardından, Just Together / İnsanlık İçin Tasarım İnisiyatifi hızlı bir şekilde harekete geçti. Bu inisiyatif, “Bir İyileştirici Olarak Mekân: Yıkım Sonrası Dezavantajlı Çocuk Mekânları Rehabilitesi” başlıklı bir çalıştay düzenleyerek geleceği yeniden oluşturma çabalarını sürdürdü. Çalıştayın amacı, maruz kalınan değil, hak edilen onurlu bir yaşam için gerekli olan unsurları vurgulamak olarak belirlendi.
Gazze’deki yıkım karşısında gözlemlenen şiddet, yıkım ve üzüntü, inisiyatifi harekete geçiren temel etkenler arasında yer aldı. Bu durum, katılımcılarda “Gazze için ne yapabiliriz?” sorusunu gündeme getirdi. Evlerin, ibadethanelerin, hastanelerin ve eğitim kurumlarının yıkılması üzerine bir araya gelen grup, savaşın yarattığı yıkıcılığa karşı yeniden inşanın umudunu inşa etme çabasına yöneldi. Farklı uzmanlık alanlarından gelen profesyoneller, kolektif çalışma bilinci ile katkıda bulundular.
GAZZE’NİN GELECEĞİNE ÇALIŞIYORLAR
Bir grup meslek profesyoneli, Gazze’deki yıkımın aynı zamanda bir uyanış olarak değerlendirileceğine inanarak, geleceği aydınlatmak için ellerini kollarını sıvadı. Just Together / İnsanlık için Tasarım İnisiyatifi, sahip oldukları bilgi ve deneyimle Gazze’nin bugünü ve gelecek için çalışmalar başlattı. Bu doğrultuda, “Bir İyileştirici Olarak Mekân: Yıkım Sonrası Dezavantajlı Çocuk Mekânları Rehabilitesi” isimli çalıştay düzenlendi.
AMAÇ MEKÂN TASARIMIYLA REHABİLİTASYON
Ulusal ve uluslararası kriz bölgelerinde ilk yardım çoğunlukla resmi kuruluşlar ve sivil toplum örgütleri tarafından sağlanıyor. Bunun ardından, dezavantajlı grupların devamlı olarak takip edilmesi ve desteklenmesi gerekiyor. Bu gruplar içinde çocukların sosyal hayata entegrasyonu ve rehabilitasyonu hayati önem taşıyor. Çalıştay, yıkım sonrası şehirlerin yeniden inşasında dezavantajlı çocukların fiziksel ve zihinsel rehabilitasyonunu mekân tasarımıyla gerçekleştirmeyi hedefledi.
PİLOT BÖLGELERDE UYGULANACAK
Filistin’de her gün en az 10 çocuk çeşitli sebeplerle uzuv kaybı yaşıyor. Gazze, kişi başına düşen ampute çocuk sayısı bakımından dünyada en yüksek orana sahip. Uzmanlar, savaş sonrası çocukların fiziksel ve ruhsal rehabilitasyonunun, oyun alanlarının iyileştirilmesi ile mümkün olduğunu belirtiyor. Bu yüzden, yıkım bölgesindeki çocukların ihtiyaçlarına uygun oyun alanları tasarlanması elzem hale geliyor. Çalıştayda, Gazze Şeridi’nde “çocuk mekânı”, sağlık, psikoloji ve mimari bağlamında çocukların savaş sonrası gereksinimlerini karşılayacak şekilde tasarlanması amaçlandı.
ÇALIŞTAYIN KAPSAMI VE YÖNTEMİ
Çalıştay, Eğitimci Yazar Gülsüm Çelik’in sunumu ve Just Together Sivil İnisiyatif kurucusu Mimar, Tasarımcı Saadet Dilara Karasakız’ın açılış konuşması ile başladı. Alanındaki uzmanların gerçekleştirdiği sunumlar ve kısa paneller ile devam eden etkinlik, “İlk Adım Çocuk” Paneli ile genişletildi. Bu panelde, Superpool Mimarlık Ofisi’nden Mimar Beyza Gürdoğan, Uzman Psikolog M. Furkan Cinisli ve Çocuk Vakfı Kurucusu Eğitimci Yazar Mustafa Ruhi Şirin katkı sundu. “Dönüşen Mekân, İyileşen Çocuk” eğitim başlığında ise Nordic Playground Institute Türkiye Kurucuları Sosyolog Ege Sevinçli, Mimar Derya İyikul, Prof. Dr. Mevlit Yurtseven ve Uzman Psikolog Merve Özdemir görüşlerini paylaştı. Konuşmacılara tasarımın insanlığa sunduğu umudu yansıtan zeytin fideleri verildi.
Tasarım, sağlık, psikoloji ve mimarlık perspektiflerinden ele alındı. Multidisipliner katılımcıların bir araya geldiği grup çalışmaları, kolektif bir tartışma ortamında teorik ve pratik üretim süreçlerine katkı sağladı. Elde edilen sonuçların somutlaştırılarak basılı ve dijital ortamlarda paylaşılması ve çalıştayın sonuçlarına dayanan prototiplerin sınır bölgeleri ile mülteci kamplarında pilot uygulama olarak hayata geçirilmesi planlandı.
Çalıştayda çocukların da üretim sürecine aktif katılımı sağlandı. Just Together ekibinden Ergoterapist, Çocuk Gelişimci Şeyma Mercan moderatörlüğünde, Mimarhane Çocuk ekibinden Mimar Yasemin Çetin ile ve Salıncak Çocuk Kulübü’nden Eğitimciler Makbule Kara ve İrem Nur Yeşilaltun’un yürütücülüğünde 14 çocuk katılımcı ile çocuk masasında pratik üretim gerçekleştirildi.
Çalıştay, 12 Nisan 2025 tarihinde Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Topkapı Yerleşkesi’nde 102 kişi ile gerçekleştirildi. Düzenleme kurulunda Mimar, Tasarımcı Saadet Dilara Karasakız, Mimar H. Sena Üstün, Eğitimci Yazar Gülsüm Çelik, Yüksek Mimar Rüveyda Korkut Özçelik ve Uluslararası İlişkiler Uzmanı Süeda Nur Tutan görev aldı.
JUST TOGETHER KİMDİR?
Just Together / İnsanlık İçin Tasarım İnisiyatifi, 7 Ekim 2023 tarihinde İsrail’in abluka altındaki Gazze Şeridi’ne müdahale eden saldırılara kayıtsız kalmayan genç profesyoneller tarafından kuruldu. Mimar, fizyoterapist, hukukçu, şehir planlamacısı, yazar, grafik tasarımcı, öğretmen, fotoğrafçı, veri bilimci, ergoterapist, doktor, psikolog ve sağlık çalışanları gibi pek çok meslek grubundan uzmanlar, daha iyi bir gelecek için bir araya gelerek, Türkiye’de ve dünyada yaşanan afet, savaş ve yıkım durumlarına somut müdahale önerileri geliştirmeyi hedefliyor.
