Prof. Dr. Dursun Ali Tökel’in başkanlığında bir araya gelen kongrede, kadınlarla ilgili düşünce, görüş ve inançların altında yatan mitlerin tartışılması amaçlandı. İstanbul Üniversitesi Beyazıt Yerleşkesi’nde gerçekleştirilen KADEM Kadın Araştırmaları Kongresi, Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Yalova Üniversitesi, İbn-i Haldun Üniversitesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi, Haliç Üniversitesi ve Marmara Üniversitesi’nin iş birliğiyle düzenlendi.
“DAVRANIŞLAR MİTLERİN YANSIMASIDIR”
Kongrede, kadın figürü ve kadınlık rolleriyle ilgili mitlerin, efsanelerin ve kültürel anlatıların nasıl şekillendiği ele alındı. Öncelikle bir durum tespiti yapıldı.
Bu bağlamda, insanların sürekli olarak mitolojik düşüncelerin oluşturduğu bir evrende hareket ettiği belirlendi. Davranışların çoğu, aslında bir mitin yansıması olarak değerlendiriliyor. Kadın ve erkek ilişkileri, toplumsal roller, hiyerarşiler gibi unsurlar da bu mitlerle belirleniyor. Kadın ve erkeğin yaratılış sırası, toplumsal konumlarını ve bu konumların hiyerarşisini etkiliyor; yaratıldıkları unsurlar, iyilik ve kötülükle olan ilişkilerini belirliyor. Yaratılış ve köken mitlerinin bu çerçevede özel bir öneme sahip olduğu ifade edildi.
Aydınlanma döneminde mitik söylemler değersizleşmiş olsa da, bunun salt uydurma hikayelerden ibaret olmadığı, aynı zamanda gerçekleri içeren, kutsallarla ilişkili tarihsel ve geleneksel anlatılar olarak görülebileceği vurgulandı.
Mitolojik anlatılar yalnızca geçmişle sınırlı kalmamakta, aynı zamanda günümüz toplumlarının cinsiyet algılarına da önemli etkilerde bulunmaktadır.
KADEM’in 10. Kadın Araştırmaları Kongresi’nin Sonuç Bildirisi, kadınların daha adil bir yaşam sürmelerinin önündeki engellerin yanı sıra bu engelleri aşmanın yollarına dair önemli bilgiler sunuyor. “Mitik Söylem ve Kadın” temalı kongredeki Sonuç Bildirisi’nden bazı bölümler ise şu şekilde öne çıkıyor:
“MİTİK SÖYLEM, KADINLARIN DEĞERSİZ HİSSETMELERİNE YOL AÇABİLİR”
Kadınlara yönelik mitik söylemler, davranışlarını yönlendirmekte, kadınların değersiz hissetmelerine, şiddeti kabullenmelerine ve eşitsizliklerin sürmesine yol açabilmektedir. Bununla birlikte, psikoeğitim temelinde gerçekleştirilecek müdahaleler, bu zararlı mitik söylemleri eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirmeyi hedefleyerek kadın ve erkek fırsat eşitliğini desteklemeyi amaçlamaktadır.
“YENİ TEHLİKE: SOSYAL MEDYA, MÜKEMMEL KADIN”
Kadınlar, kariyer, kişisel bakım ve sosyal medya etrafında şekillenen yeni mitlerle karşı karşıyadır. Günümüz toplumunda kadın mitleri, kariyer, bağımsızlık ve fiziksel görünüm gibi kavramlarla ilişkilendirilmiştir. “Süper kadın” miti, başarılı bir kariyere sahip olma ve aileyi mükemmel bir şekilde idare etme zorunluluğu yüklerken, sosyal medya ve popüler kültür aracılığıyla “ideal beden” ve “mükemmel kadın” gibi idealler, kadınlar üzerinde baskı oluşturmaktadır. Mükemmel kadın, süper anne ve ideal beden gibi mitlerin kadınların psikolojik durumlarını zorlaması doğrultusunda Türk mitolojisinde bu tür sınır ve fonksiyonların nasıl çizildiği üzerine çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.
“TÜRK TARİHİNDEKİ ‘KAHRAMAN KADIN’ MİTİ ÖNEMLİ”
Türk tarihinde kadınların, erkeklerle eşit haklara sahip olduğu ve sosyal alanda değer gördüğü, devlet yönetiminde ve savaşlarda yer aldıkları belirtilmiştir. Bu konum, destanlar, mitler, halk hikâyeleri ve masallar gibi anlatılar üzerinde etkili olmuş ve onlardan etkilenerek şekillenmiştir. Kadın kahraman hikâyelerinin aktarımı, Türk toplumundaki kadın kahraman arketiplerini güçlendirmenin yanı sıra, günümüzdeki modern kadın liderliğine de katkı sağlamaktadır.
“MİTSEL ARINDIRMA İHTİYACI”
Geleneksel ve dini anlatılarda, kutsal metinlere ve ilgili anlatılara karışmış mitlerin gözden geçirilmesi ve onların olumsuz ve değersizleştirici etkilerinin ortadan kaldırılması gerektiği ifade edildi. Bu doğrultuda, Edebiyat-İlahiyat-Diyanet camiası ve diğer ilgili kuruluşların, toplumların kadın anlayışını sağlıklı bir seviyeye taşımak için mitlerden arındırılmış dini metinler üzerinde iş birliği yapması gerektiği vurgulandı.
