İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü’nden Dr. Ömer Yetemen liderliğindeki bir ekip, Çin Halk Cumhuriyeti Bilimler Akademisi’nden bilim insanlarıyla birlikte, kurak bölgelerde kurulan Güneş Enerji Santralleri’nin (GES) bitki örtüsüne olan etkilerini araştırmak amacıyla 2 yıl önce bir çalışma başlattı.
Araştırma kapsamında, dünya genelinde inşa edilen 51 bin 491 GES’in bitki örtüsü üzerindeki etkileri detaylı bir şekilde incelendi.
Elde edilen bulgular, kurak alanlarda inşa edilen GES’lerin bitki örtüsü verimliliğini yüzde 137 oranında artırdığını ortaya koydu.
Yetemen, enerji talebinin artmasının tarım arazilerinin güneş enerjisi santrali kurulumuna açılmasına neden olduğunu belirtti. Tarım alanlarında, öncelikle topraktaki mevcut bitki örtüsünün kaldırıldığını ve ardından arazinin düzeltilerek sıkıştırıldığını ifade etti. Nihai aşamada ise güneş panellerinin kurulduğunu aktardı. Bu uygulamalar sonrasında, alandaki bitki örtüsünün zamanla daha sağlıklı ve gür bir şekilde büyümesinin mümkün olabileceğini söyledi.
Güneş panellerinin alt kısmında güneş radyasyonunun daha az bulunduğunu belirten Yetemen, bu alanlarda yağmur suyunun birikmesinin toprak nemini artırdığını, dolayısıyla panel altındaki bitki örtüsünün zenginleştiğini vurguladı.
Bu etkinin özellikle yarı kurak iklim bölgelerinde çok daha belirgin olduğunu kaydeden Yetemen, “Panellerin yarattığı mikroklimatik değişiklikler, hem mikrohabitatları hem de toprak nemi, hava sıcaklığı ve toprak organik karbonunu doğrudan etkiliyor.” ifadelerini kullandı.
“Yarı kurak iklimlerde bitki örtüsü toprak nemine oldukça duyarlı”
Dr. Yetemen, kurak alanlardaki Güneş Enerji Santralleri’nin bitki örtüsü üzerindeki etkilerini araştırdıklarını vurgulayarak, “Çalışma kapsamında dünyada yaklaşık 50 binden fazla kurulu bulunan GES’lerin bitki örtüsünde meydana gelen değişiklikleri inceledik.” dedi.
Analiz için harmonik bir model kullandıklarını belirten Yetemen, “Bu model, uydu görüntülerinden elde edilen verileri kullanarak bitki örtüsünün yıl boyunca doğal döngüsünü ve uzun vadeli değişimlerini tespit etmemizi sağlıyor. Böylece santral kurulmadan önceki doğal durumu belirleyip, santral kurulumunun ardından yaşanan değişimleri net bir şekilde ortaya koyabiliyoruz. Yarı kurak iklimlerde bitki örtüsü toprağın nemine karşı oldukça duyarlıdır. Güneş panellerinin gelen radyasyonu azaltmasının yanı sıra hava ve toprak sıcaklıklarını düşürdüğünü de gözlemledik. Paneller boyunca toplanan yağmur suyu, bu durumu destekleyerek toprak nemini artırıyor; bu şekilde mikroklimatik değişiklikler bitki örtüsü üzerinde olumlu bir etki yaratıyor. Kurak alanlarda kurulan GES’ler sayesinde bitki örtüsünde yüzde 137’ye varan bir yeşillenme artışı gözlemlenmiştir.” şeklinde konuştu.
Dr. Yetemen, benzer bir çalışmayı Türkiye’de de genişleterek uygulama planı içinde olduklarını açıkladı. Türkiye’de dört farklı bölge belirlediklerini belirten Yetemen, “Konya, Gaziantep, Niğde ve Şanlıurfa’yı proje saha alanları olarak belirledik. Özellikle Konya’daki GES’ler Türkiye’nin en büyük GES alanlarını oluşturuyor. Bu bölgelerde yakın zamanda saha çalışmalarına başlayacağız.” diye ifade etti.
