Trump’ın duyurduğu yeni tarifeler, belirsizlik yaratarak ekonomik risk algısını artırmaya devam ediyor. Bu durum, her iki yönde atılmış ve atılacak muhtemel misilleme adımlarının piyasalar üzerindeki etkisini de güçlendiriyor.
Haftanın başında, uluslararası borsa endekslerinde gözlemlenen ciddi satış baskısı, Asya piyasalarındaki olumsuz havanın diğer borsa turlarına da yansıdığı belirtildi.
Japonya’daki Nikkei 225 endeksi yüzde 7,7’lik bir düşüşle 31.187 puana gerilerken, Güney Kore’nin Kospi endeksi yüzde 5,6 azalarak 2.328 puana indi. Çin’deki Şanghay Bileşik Endeksi ise yüzde 7,3 kayıpla 3.096 puandan kapandı. Hong Kong’da ise Hang Seng endeksi yüzde 13,2 oranında bir değer kaybı yaşayarak 19.828 puanda sona erdi.
Asya borsalarının yaşadığı bu düşüşlere paralel olarak Avrupa borsaları da satıcılı bir açılış yaptı. Avrupa’daki Stoxx 600 endeksinde yer alan şirketlerin yaklaşık yüzde 97’sinin hisse fiyatları düştü.
Almanya’daki DAX 40 endeksindeki kayıplar, açılış sonrası yüzde 7,1’e, Fransa’nın CAC 40 endeksi yüzde 6,3’e, İngiltere’nin FTSE 100 endeksi yüzde 5,1’e ve İtalya’nın FTSE MIB 30 endeksi ise yüzde 7,4’e kadar yükseldi.
Tarife belirsizlikleriyle ilgili merak edilen beş soru ve yanıtları şu şekildedir:
1- Donald Trump’ın göreve gelmesiyle ne değişti?
Trump’ın 5 Kasım 2024’te gerçekleşecek olan ABD Başkanlık seçimlerinde kazanmasının ardından 20 Ocak 2025’te görevde başlamasıyla birlikte ABD’nin global ticaret politikası daha korumacı bir yaklaşım benimseyecek. Trump’ın kampanya döneminde dile getirdiği dış ticaret açığını azaltma hedefi, yatırımcıların gündemini tarifelerle meşgul etmesine neden oldu. 20 Ocak sonrasında ise art arda gelen tarife açıklamaları, piyasalarda risk algısını artırdı ve bu konudaki tartışmalar, yatırımcılar için kilit bir unsur haline geldi.
2- Tarife piyasalar için ne demek?
Trump’ın tarife politikaları, uluslararası piyasalarda ithal ürünlerin fiyatlarının yükselmesine yol açıyor. ABD’ye yurt dışından gelen ürünlerin artan maliyetleri, tüketimde düşüşe sebep olmakla birlikte, dış ticaret açığını azaltma ve iç üretimi teşvik etme amacını da taşımaktadır. Bu durum, ülkelerin ve firmaların üretim ve ticaret stratejilerini doğrudan etkiliyor. ABD merkezli birçok şirket, bu tarifeler sonucunda artan gümrük vergileriyle karşılaşacak ve bu koşullar, tüm firmaların ve ülkelerin geleceğe yönelik planlarında önemli değişikliklere neden olacak. Söz konusu belirsizlikler, merkez bankaları dahil, ekonomik ortamı olumsuz yönde etkileyebilir.
3- Geçen hafta açıklanan karşılıklılık esaslı tarifeler neleri değiştirecek?
ABD yönetiminin geçen hafta açıkladığı karşılıklılık esaslı tarifeler, ticaretteki açığı önemli ölçüde azaltmayı hedeflemektedir. Ocak ayında ABD’nin dış ticaret açığı 130,7 milyar dolara kadar ulaşarak rekor seviyeye çıkmışken, Şubat ayında Avrupa Birliği (AB) ve Çin’e karşı sırasıyla 30,9 ve 26,6 milyar dolar mal ticareti açığı verildiği bildirildi. Trump tarafından imzalanan başkanlık kararnamesiyle, ABD’nin birçok ticaret ortaklarından ithal edilen ürünlere yüzde 10’dan yüzde 50’ye kadar değişen oranlarda tarife uygulanmaya başlandı.
Bu tarifeler arasında, Avrupa Birliği’ne yüzde 20, Çin’e yüzde 34, Vietnam’a yüzde 46, Tayvan’a yüzde 32, Japonya’ya yüzde 24, Hindistan’a yüzde 26, Güney Kore’ye yüzde 25, Tayland’a yüzde 36, İsviçre’ye yüzde 31, Endonezya’ya yüzde 32, Malezya’ya yüzde 24, Kamboçya’ya yüzde 49, Güney Afrika’ya yüzde 30, Bangladeş’e yüzde 37 ve İsrail’e yüzde 17 tarife getirildiği belirtiliyor.
4- Küresel piyasalarda risk algısı neden yükseliyor?
ABD’nin peş peşe yaptığı tarife açıklamaları, global ekonomi üzerindeki tahminlerin netleşmesini zorlaştırdığı gibi, karşılıklı misilleme yapma olasılığı ticaret savaşlarının tırmanabileceği endişelerini artırıyor. Özellikle Çin, Vietnam ve Tayvan gibi, avantajlı iş gücü ve gelişmiş imalat altyapısına sahip ülkeler, tarifelerden önemli ölçüde etkilenerek, piyasalarda risk algısının yükselmesine yol açıyor.
5- Tarifeler ve satış baskısı sonrası ne oldu?
2 Nisan 2025 Çarşamba günü ABD borsaları kapanmasının ardından Trump’ın karşılıklılık esaslı tarifelerini açıklamasıyla başlayan satış baskısı, Perşembe günü Asya borsalarında derinleşerek sürdü. Yeni haftanın başlamasıyla birlikte satıcılı yönelim tüm büyük endekslere yayıldı. Bu süreçte, ülkelerin 5 yıllık kredi risk primleri (CDS) artarken, yatırımcılar güvenli liman varlıklarına yöneldi ve uluslararası tahvil talepleri de arttı. Dünya genelinde tahvil faizlerinin önemli ölçüde düştüğü gözlemlendi. Benzer piyasa hareketleri, Ağustos 2024’te global resesyon endişeleri nedeniyle yaşanan satış baskısında da izlenmişti.
