UNCTAD, ticaret politikaları ve küresel ticaret verilerinin analizine dair Küresel Ticaret Güncellemesi raporunu yayımladı.
Rapor, 2024 yılında küresel ticaretin %3,7 oranında (1,2 trilyon dolar) artarak 33 trilyon dolara ulaşacağına dikkat çekiyor.
UNCTAD’ın yayımladığı raporda, ticaretin güçlü kalmayı sürdürmesine karşın 2025 ile ilgili belirsizliklerin mevcut olduğuna vurgu yapıldı.
Küresel ticarette hizmet ticaretinin katkısı büyük
Raporda, küresel ticaretteki artışın önemli bir kısmının hizmet ticareti ve gelişmiş ekonomilerden kaynaklandığı ifade ediliyor. Hizmet ticareti, yıl boyunca %9 oranında artarak 700 milyar dolarlık bir katkı sağlarken, bu miktarın toplam artışın neredeyse %60’ını oluşturduğu kaydedildi.
Mal ticaretinin ise geçen yıl %2 artarak küresel ticarette 500 milyar dolarlık bir katkı sağladığı belirtiliyor.
Avrupa ve Orta Asya hariç birçok bölgede pozitif büyüme yaşandığı aktarıldı. Sektörel olarak incelendiğinde, tarım-gıda, iletişim teknolojisi ve ulaşım alanlarında büyüme gözlemlenirken, enerji, giyim ve madencilik sektörlerinde talep zayıflığı ve politika değişiklikleri nedeniyle yavaşlamaların yaşandığı ifade edildi.
Rapor, yılın ikinci yarısında ticaretteki ivmenin azaldığını vurguluyor. Dördüncü çeyrekte mal ticareti %0,5’in altında bir artış gösterirken, hizmet ticareti ise yalnızca %1 yükseldi.
Ticarete konu mal fiyatlarının 2024’ün son çeyreğinde istikrar kazanmasıyla birlikte ticaret enflasyonunun sıfıra yaklaştığı belirtiliyor. Salgın sonrası yüksek enflasyonun kalıcı etkilerinin sona erdiği ifade ediliyor.
Gelişmekte olan ekonomiler liderliğe oynuyor
Raporda, 2024 yılında gelişmekte olan ekonomilerin, ithalat ve ihracatta %4, dördüncü çeyrekte ise %2 artış sağlayarak gelişmiş ekonomileri geride bıraktığı kaydediliyor.
Bu artışın büyük ölçüde Doğu ve Güney Asya kaynaklı olduğu aktarılıyor. Çin ve Hindistan, küresel ticaret ortalamalarının üzerinde bir performans sergilerken, Rusya, Güney Afrika ve Brezilya’nın ticaretleri yıl boyunca durgun seyretmiş, ancak dördüncü çeyrekte kısmi bir iyileşme yaşandığı ifade edilmiştir.
Gelişmiş ekonomilerin ticaretindeki duraksama da raporda yer alıyor. İthalat ve ihracat, yıl boyunca yatay seyrederken, son çeyrekte %2 azalmıştır.
Geçen yıl, küresel ticaret dengesizliklerinin 2022 seviyelerine geri döndüğü ifade ediliyor. ABD’nin Çin ile olan ticaret açığı dördüncü çeyrekte 14 milyar dolar artarak 355 milyar dolara ulaştı, Avrupa Birliği ile olan açığın ise 12 milyar dolar artarak 241 milyar dolara yükseldiği bildiriliyor.
Rapor ayrıca, Çin’in güçlü ihracatının, ülkenin ticaret fazlasını 2022’den bu yana en yüksek seviyeye ulaştırdığına, Avrupa Birliği’nin ise yüksek enerji fiyatlarının etkisiyle önceki açıklarını tersine çevirerek bu yıl ticaret fazlası verdiğine dikkat çekiyor.
Küresel parçalanmayı önlemek temel zorluk olacak
UNCTAD’ın raporunda, ticaretin 2025’in başlarında istikrarlı seyrettiği, ancak artan jeoekonomik gerilimler, korumacı politikalar ve ticari anlaşmazlıkların olası aksamalara neden olabileceği belirtiliyor.
Düşen navlun endekslerinin, imalat ürünleri, girdiler ve emtia talebinde zayıflığa işaret ettiği ifade ediliyor. Bu durum, işletmelerin artan belirsizliklere uyum sağlama çabalarının bir yansıması olarak değerlendiriliyor.
Raporda, “2025’teki zorluk, uzun vadeli büyümeyi baltalamadan politikaları yönetirken, ülkelerin izole ticaret blokları oluşturduğu bir küresel parçalanmayı önlemek olacaktır.” şeklinde bir değerlendirme yer alıyor.
