Irak Petrol Bakanı Abdulgani, 28 Şubat’ta yaptığı açıklamada SOMO aracılığıyla Ceyhan Limanı üzerinden petrol ihracatına geçileceğini duyurdu. İlk aşamada günlük 185 bin varil olarak planlanan ihracatın, federal bütçede belirlenen kapasiteye ulaşana kadar kademeli olarak artırılacağı ifade edildi.
Bu gelişme, Bağdat ve Erbil yönetimleri arasındaki anlaşmazlık nedeniyle 25 Mart 2023’te durdurulan petrol akışının, yaklaşık iki yıl aradan sonra yeniden başlayabileceği yönündeki spekülasyonları artırdı.
– IKBY İLE ANLAŞMA SÜRECİ
Irak Meclisi, 2 Şubat’ta Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) bünyesindeki uluslararası petrol şirketlerinin üretim maliyetlerini sübvanse etmeye yönelik bütçe yasasında değişiklikleri onaylayarak, bölgede çıkarılan petrolün taşınma maliyetini varil başına 16 dolar olarak belirledi.
Bu adım, Türkiye’ye petrol ihracatının yeniden başlaması adına oldukça önemli bir gelişme olarak değerlendirildi.
Irak Petrol Bakanı Abdulgani, 4 Şubat’ta yaptığı açıklamada, IKBY petrolünün SOMO’ya teslim edileceğini ve Ceyhan Limanı üzerinden ihracat için Türkiye ile gerekli prosedürlerin yürütüldüğünü açıkladı. 17 Şubat’ta ise Abdulgani, ihracatın bir hafta içinde yeniden başlayacağını duyurdu. Aynı gün IKBY Doğal Kaynaklar Bakanı Vekili Kemal Muhammed, sürecin mart ayı itibarıyla tamamlanabileceğini ifade etti.
Irak Petrol Bakanlığı, 22 Şubat’ta ihracatın yeniden başlamasına yönelik tüm prosedürlerin tamamlandığını belirtti ve IKBY yetkililerinden üretilen petrolün Irak-Türkiye boru hattı ve Ceyhan Limanı üzerinden ihracatı için SOMO’ya devredilmesini talep etti.
IKBY hükümeti, 23 Şubat’ta petrol ihracatının yeniden başlatılması hususunda Irak ile anlaşmaya vardığını duyurdu. Tarafların petrol boru hattının incelenmesi için ortak bir teknik ekip oluşturduğu bildirildi. 25 Şubat’ta Irak Petrol Bakanı Abdulgani, boru hattının ihracata hazır olduğunu ve iki gün içinde sevkiyatın başlamasını beklediğini açıkladı.
IKBY üzerinden yapılacak petrol ihracatı için bütçe yasasında belirlenen miktarın günlük 300 ila 325 bin varil olduğunu kaydeden Abdulgani, bunun bir kısmının iç tüketim için kullanılacağını, kalanın ise ihracata gideceğini belirtti.
– ABD VE RUSYA SÜRECE DESTEK VERİYOR
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, 26 Şubat’ta yaptıkları telefon görüşmesinde Irak-Türkiye petrol boru hattının yeniden açılması için hızlı adımlar atılması gerektiği konusunda mutabık kaldılar.
IKBY Başkanı Neçirvan Barzani, aynı gün yaptığı açıklamada, bölgedeki petrolün Ceyhan Limanı üzerinden yakında yeniden ihraç edilmesini beklediklerini dile getirdi. Barzani, sürecin önündeki tek engelin şirketlerin finansmanı gibi teknik meseleler olduğunu ve ABD’nin bu konuda destekleyici bir rol üstlendiğini vurguladı.
Barzani aynı zamanda, ABD’nin Irak ve IKBY’nin temel ortağı olduğunu belirterek, süreçte Amerikalı ve Rus şirketlerin de aktif rol oynadığını ifade etti.
– IRAK’TAN TÜRKİYE’YE PETROL AKIŞINDAKİ KESİNTİ YAKLAŞIK 20 MİLYAR DOLAR KAYIP YARATTI
Bağdat ve Erbil yönetimleri arasındaki anlaşmazlık nedeniyle Irak’tan Türkiye’ye petrol ihracatının durması, bölgede yaklaşık 20 milyar dolarlık bir kayba sebep oldu. IKBY Başbakanı Mesrur Barzani, Ağustos 2023’te X platformundan yaptığı paylaşımda, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar ile Erbil’de gerçekleştirdikleri görüşmede, petrol ihracatının Ceyhan üzerinden yeniden başlatılmasının önemine dair mutabakata vardıklarını açıkladı.
Bayraktar ise Nisan 2024’te yaptığı açıklamada, Irak-Türkiye boru hattındaki sorunların Türkiye ile ilgili olmadığını vurgulayarak, hattın 4 Ekim 2023 itibarıyla çalışmaya hazır olduğunu ancak Erbil ve Bağdat arasındaki anlaşmazlıkların süreci olumsuz etkilediğini belirtti.
Türkiye’ye petrol akışının yeniden başlaması durumunda Ankara ve Bağdat ilişkilerinin iyileşmesine katkı sunabileceği öngörülüyor.
– BÖLGEDEN İHRACATIN YENİDEN BAŞLAMASINA YÖNELİK ATILAN ADIMDA TRUMP YÖNETİMİ ETKİLİ
Washington Arap Körfez Ülkeleri Enstitüsü Misafir Öğretim Üyesi Kate Dourian, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, IKBY bölgesinde faaliyet gösteren yabancı şirketlerin petrolü SOMO’ya devretmeyi istemeyebileceğini belirtti.
Dourian, bu nedenlerle birden fazla değişkenin göz önünde bulundurulması gerektiğini ifade ederek, “Bu gelişme, Bağdat’ın tek seçeneğinin Kerkük ve Kar Group tarafından işletilen Khurmala sahasından kendi petrolünü ihraç etmek olduğu anlamına geliyor. Diğer taraftan yaklaşık 2 yıldır kapalı olan boru hattının teknik durumu da belirsizlikleri artırıyor.” dedi.
İhracatın yeniden başlaması durumunda küresel arz dengelerinin fazla etkilenmeyeceğini belirten Dourian, petrol ihracatını yeniden başlatmaya yönelik adımın ABD Başkanı Donald Trump’tan gelen baskıya yanıt olarak gerçekleştiği görüşünde olduğunu dile getirdi. Dourian, “Daha önce Washington yönetiminin, Irak’ın kuzey bölgesindeki petrol ihracatının sürdürülmesi gerektiğini aksi halde ülkenin İran’a yönelik ‘maksimum baskı’ politikasının bir sonucu olarak ABD yaptırımlarıyla karşılaşacağı belirtilmişti.” ifadelerini kullandı. Öte yandan, ihracatın yeniden başlaması durumunda küresel arz dengelerinin fazla etkileneceği düşünülmemektedir; zira Irak’ın OPEC+ kotasına uyum sağlamak amacıyla federal kontrollü güney sahalarındaki üretimini kısmaya zorlanacağı ifade edilmektedir.
