2023 yılı itibarıyla enerji ithalatı 69 milyar 113 milyon dolar olarak kaydedilirken, 2024’te bu rakamın yüzde 5,1 düşerek 65 milyar 589 milyon dolara gerilemesi bekleniyor.
SETA araştırmacısı Büşra Zeynep Özdemir, 2024 yılının Türkiye enerji sektörü açısından kritik bir dönem olduğunu belirterek, üretim artışının enerji ithalatındaki azalmanın temel sebebi olduğunun altını çizdi. Özdemir, enerjinin hemen her alanında bir önceki yıla oranla yaşanan üretim artışlarının bu düşüşte büyük rol oynadığını ifade etti.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından geçen yılın kasım ayında yayınlanan rapora göre, ocak-kasım döneminde elektrik üretimi, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 4’ten fazla artış gösterdi. Özdemir, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı santrallerin en fazla artış yaşadığı yer olduğunu belirterek, “YEKDEM kapsamında kurulan santrallerin kurulu gücü 2023 Ocak-Kasım döneminde 14 bin 411 megavat iken, bu sayı 2024’ün aynı döneminde 18 bin 204 megavata ulaştı” dedi.
Yenilenebilir enerji kurulu gücündeki artışla birlikte Türkiye’nin toplam kurulu gücünün de yükseldiğini ifade eden Özdemir, termik santrallerin kurulu gücünün artmadığını, bu durumun enerji talebinin yenilenebilir kaynaklar aracılığıyla karşılanmasının yanı sıra karbon emisyonunu azaltma hedefini de taşıdığını açıkladı.
Yenilenebilir enerjide 2035 hedeflerinin daha iddialı bir şekilde güncellenmesinin, Türkiye’nin enerjide dışa bağımlılığını azaltma ve iklim değişikliğiyle mücadeledeki kararlılığını göstereceğini söyleyen Özdemir, “2053 net sıfır emisyon hedefine ulaşmak için 2035’e kadar sadece rüzgar ve güneş enerjisine dayanan kurulu gücün 120 bin megavat seviyesine çıkarılması amaçlanıyor. Kasım sonu itibarıyla her iki kaynağa dayalı kurulu güç yaklaşık 32 bin megavat seviyesinde ve bu sürecin karbonsuzlaşma ve enerji bağımlılığını azaltma hedeflerine katkı sağladığını gösteriyor” dedi.
Yerli petrol ve doğal gaz üretiminin artması ithalat düşüşünde etkili oldu
Özdemir, artan yerli petrol ve doğal gaz üretiminin, Türkiye’nin enerji ithalatını önemli ölçüde azalttığına dikkat çekerek, “Petrol üretimi geçen yıl kasımda 3 milyon 425 bin varile ulaştı ve bunun yarısı Gabar Sahası’ndan sağlandı. Sakarya Gaz Sahası’ndaki üretim ise 7 milyon metreküple 3,5 milyona yakın hanenin ihtiyaçlarını karşılayabilir hale geldi” ifadesini kullandı.
Üretimin artarak devam etmesi halinde dışa bağımlılığın azaltılabileceğini vurgulayan Özdemir, bu durumun enerji kaynaklı cari açığın kapatılmasında avantaj sağlayacağına da değindi.
Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden Dr. Öğretim Üyesi Kenan Aslanlı, Türkiye’nin enerji ithalatındaki azalmada yenilenebilir enerji yatırımlarının genişletilmesi, enerji tüketiminde verimlilik ve tasarrufu teşvik eden etkili önlemler, yerel enerji talebinin düşmesi ve uluslararası enerji fiyatlarındaki değişimlerin önemli rol oynadığını dile getirdi.
Aslanlı, Brent petrolün vadeli işlem fiyatındaki düşüşün de enerji ithalatındaki azalmaya katkı sağladığını belirterek, “Eğer enerji ithalatındaki bu azalma kalıcı bir trend haline gelir ve yalnızca küresel enerji fiyatlarındaki dalgalanmalara bağlı kalmazsa, yerli üretimin ve enerji verimliliğinin artmasıyla bu durum Türkiye ekonomisi için sürdürülebilir yararlar sunabilir” dedi.
Aslanlı, enerji ithalatının Türkiye’nin cari açığında önemli bir paya sahip olduğunu belirterek, enerji ithalatındaki kalıcı bir düşüşün cari açığı da daraltabileceğine dikkat çekti. Ayrıca, bu azalmanın Türkiye’nin döviz rezervlerini artırabileceği ve orta vadede ekonomik büyüme için olumlu sonuçlar doğurabileceği ifade edildi.
