Ticaret Bakanlığı, 2024 yılına ilişkin düzenlediği “Reklam Kurulu Raporu”nu yayımladı. Bu rapor, reklam denetimleri, tüketici hakları, yanıltıcı ticari uygulamalar ve sektörel düzenlemeleri kapsamaktadır.
Kurul, son dönemde reklam ve tanıtım sektöründe tüketicileri yanıltan veya yasak olan uygulamaların 2024 yılında da öncelikli konuları arasında yer alacağını bildirdi.
” Karanlık ticari tasarımlar”, genellikle internet platformlarında bulunan ve tüketicileri çıkarlarına aykırı seçimler yapmaya yönlendiren yanıltıcı ya da manipüle edici uygulama biçimleri olarak tanımlanmaktadır.
Dijital pazarların yükselmesiyle birlikte, bu tasarımlar Kurulun inceleme alanına girerken, tüketicilerin ekonomik davranışlarını olumsuz yönde etkileyebileceği tespit edilmiştir.
Falcı, medyum, astrolog ile yasadışı bahis ve kumar oyunlarının reklamları ise yasaklı tanıtımlar listesinde yer almayı sürdürmektedir.
533 dosyada aykırılık tespit edildi
Reklam Kurulu, sektör bazında incelenen dosyalar üzerinden yapılan değerlendirmelerle 2024 yılı için “diğer mal ve hizmetler” sektörünün en ağır şikayet konularını oluşturduğunu belirtti. Bu alanda karanlık ticari tasarımlar, indirimli satışlar ve reklamı yasak olan hizmetler öne çıkmaktadır.
Bu çerçevede toplam 533 dosyada aykırılık tespit edilirken, bunların 345’ine reklam durdurma kararı, 188’ine ise idari para ve durdurma cezası uygulandı. “Diğer mal ve hizmetler” sektöründeki aykırı reklamlara 92,4 milyon lira idari para cezası kesildi.
Güzellik salonları radarda
“Diğer mal ve hizmetler” sektörünü, 423 dosya ile sağlık sektörü takip etti. Kurul, geçmiş yıllarda güzellik salonları reklamlarına yönelik de incelemelerde bulunarak, toplamda 87 dosyayı inceledi.
Sağlık sektöründe mevzuata aykırı olduğu belirlenen 236 reklam için durdurma kararı alınırken, 187’sine de idari para ve durdurma cezası verdi. Geçen yıl sağlık sektöründeki aykırı reklamlara toplamda 87,8 milyon lira idari para cezası uygulandı.
Gıda sektöründeki reklamlara 38,2 milyon lira ceza
Kurul, 2024 yılı gündeminde önemli bir yer tutan gıda sektörüne yönelik reklamları da ele aldı. Bu dönemde 100’ü “takviye edici gıda” reklamı olmak üzere toplam 284 dosya değerlendirildi. Bu dosyalardan 253’ü mevzuata aykırı bulunmuşken, 31 dosyada aykırılık tespit edilmedi.
Gıda sektöründe aykırı bulunan 92 reklama durdurma, 161’ine ise ceza uygulanması kararlaştırılarak toplamda 38,2 milyon lira idari para cezası kesildi.
Diğer sektörlerde de ceza uygulamaları dikkati çekti; kozmetik ve temizlik ürünleri sektöründe 17,5 milyon lira, dayanıklı tüketim malları ve teknoloji sektöründe 12,7 milyon lira, iletişimde 9,2 milyon lira, finansal hizmetler alanında 5,5 milyon lira ve tütün ile alkol reklamlarına da 4 milyon lira ceza kesildi. Ayrıca, 7,1 milyon lira da örtülü reklamlara yönelik ceza verildi.
Dijital mecralar kapsamında gerçekleştirilen yasadışı bahis ve kumar reklamlarına ise 6 milyon lira ceza uygulandı.
Sosyal medyadaki reklamların yaklaşık yüzde 84’ü Instagram’da
Dijitalleşmenin hız kazanması ile birlikte sosyal medya reklamları da Kurulun inceleme alanına girdi. Bu kapsamda, dijital platformlar üzerinde gerçekleştirilen 1917 dosyadan 707’si sosyal medya reklamlarına ait oldu.
Yapılan incelemelere göre, sosyal medyadaki reklamların yaklaşık yüzde 84’ü Instagram’da yer almakta. Instagram’da 592 reklam Kurulun gündeminde iken, onu 48 reklam ile Facebook, 46 ile YouTube, 12 ile X, 6 ile TikTok ve 3 ile LinkedIn takip etti.
