Arizona’daki Büyük Kanyon, milyonlarca yıl süren erozyon süreçleri sonucunda meydana gelirken, Ay’daki benzer yapılar için suyun yokluğu nedeniyle oluşum süreci uzun bir süre merak konusu olmuştur. Ancak, yakın zamanda gerçekleştirilen bir araştırma, Ay’daki büyük kanyonların dev bir gök cisminin çarpmasıyla dakikalar içerisinde şekillendiğini ortaya koydu.
DEVASA KANYONLAR NASIL OLUŞTU?
Ay’ın güney kutbu yakınında yer alan Schrödinger Krateri’nden dışa doğru uzanan iki büyük kanyon, Vallis Schrödinger ve Vallis Planck, bu araştırmanın merkezinde yer aldı.
Vallis Schrödinger: 270 kilometre uzunluğunda ve 2,7 kilometre derinliğinde.
Vallis Planck: 280 kilometre uzunluğunda ve 3,5 kilometre derinliğinde.
Bu dev yapılar, Ay’a çarpan büyük bir gök cisminin fırlattığı materyallerle şekillendi. Çarpışma anında fırlayan kaya ve toprak parçaları, “ejecta ışınları” olarak bilinen dev izler oluşturarak kanyonların temel yapı taşlarını oluşturuyor.
ÇARPIŞMANIN GÜCÜ VE ETKİSİ
Amerika’daki Lunar and Planetary Institute’tan gezegen bilimci David Kring ve ekibi, Ay yüzeyine ait görüntüleri analiz ederek bu çarpışmanın güç modellemesini gerçekleştirdi. Araştırmacılar, çarpışmanın etkisinin nükleer silahların toplam gücünün 130 katı kadar olduğunu tespit etti. Çarpışmanın fırlattığı materyaller, saniyede 0,95 ila 1,28 kilometre hızla hareket etti.
ARTEMİS BU BÖLGEYİ İNCELEYEBİLİR
Nasa’nın 2027’de gerçekleştirmeyi planladığı Artemis III görevi, Ay’ın güney kutbuna iniş gerçekleştirecek. Araştırmacılar, bu bölgedeki jeolojik oluşumları daha detaylı incelemek üzere astronotların fırsat bulabileceğini öngörüyor. Çarpışma sonucu fırlayan materyallerin iniş noktalarına uzak olduğunu gösteren modeller, astronotların daha derin katmanlara ulaşarak Ay’ın tarihi hakkında yeni bilgiler edinme potansiyeli taşıdığını gösteriyor.
Araştırmanın bulguları, Nature Communications dergisinde yayımlandı.
